Οι στιλιστικές αδυναμίες των καταναλωτών (ανδρών και γυναικών) εστιάζονται σε δύο κυρίως τομείς. Το ένα είναι τα ρούχα και το άλλο τα παπούτσια. Πόσοι όμως γνωρίζουν να επιλέγουν το κατάλληλο παπούτσι για την εργασία, τα σπορ, τις κοινωνικές υποχρεώσεις τους;

Το άκρο πόδι (πέλμα) είναι μία κατασκευή σοφά πλασμένη με διπλό στόχο. Την απόσβεση κραδασμών, αλλά και τη προώθηση της κίνησης. Είναι ο συνδετικός κρίκος του ανθρώπινου σώματος με το έδαφος. Η επαφή με το έδαφος αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για να εκπληρώσουμε τις καθημερινές μας ανάγκες (περπάτημα, ορθοστασία, γυμναστική κ.λπ.). Κάθε φορά που το ανθρώπινο πέλμα συνδέεται με το έδαφος, είναι υπόλογο σε δύο δυνάμεις, τη δύναμη του σωματικού βάρους και τη δύναμη της αντίδρασης του εδάφους. Το πόδι καλείται να εξυπηρετεί τα παραπάνω για 10 ώρες την ημέρα, 365 ημέρες το χρόνο, 78 περίπου έτη κατά μέσο όρο. Από τις στατιστικές διαφαίνεται ότι το περιθώριο για τοπικό τραύμα και πόνο είναι μεγάλο.

Το υπόδημα λειτουργεί ουσιαστικά ως «μεσολαβητής» ανάμεσα στο ανθρώπινο σώμα και τη γη που το στηρίζει. Αντιλαμβανόμαστε αμέσως ότι το υπόδημα ίσως είναι περισσότερο σημαντικό από ότι θεωρούμε. Πολλές φορές όμως, είτε γιατί το προστάζει η μόδα, είτε οι περιστάσεις, είτε η αθλητική δραστηριότητα, στην επιλογή των καθημερινών ή ειδικών υποδημάτων μας η πρακτικότητα πολλές φορές έρχεται δεύτερη.

Tι κινδύνους μπορεί να κρύβουν:

• Τα αγαπημένα των γυναικών, τα ψηλοτάκουν: Τα ψηλοτάκουνα υποδήματα μετατοπίζουν το κέντρο βάρους του σώματος στο πρόσθιο τμήμα του ποδιού, το οποίο δεν είναι κατασκευασμένο για να δέχεται τόσο μεγάλα φορτία επί μακρών. Επιπρόσθετα δεν είναι φτιαγμένα από μαλακά υλικά που αποσβένουν κραδασμούς. Ο Νο1 κίνδυνος είναι η πτώση μεταταρσίου, που υπό συνθήκες, μπορεί να εξελιχτεί σε «μεταταρσαλγία» ή «νευρίνωμα του Μόρτον». Και οι δύο περιπτώσεις χρονιάζουν και προκαλούν τοπικά συμπτώματα στο άκρο πόδι. Τη πτώση του μεταταρσίου έπεται η αποσταθεροποίηση του «πελματιαίου πλατό», το οποίο υπό προϋποθέσεις* μπορεί να οδηγήσει στο «στράβωμα» του μεγάλου δακτύλου, δηλαδή το κότσι. Επιπρόσθετα η μακροχρόνια χρήση τους δημιουργεί βράχυνση στους μύες της γάμπας και σε άλλες αλυσιδωτές προσαρμογές σε όλο το σώμα, οι οποίες προδιαθέτουν για δυσλειτουργία και πόνο στους αστραγάλους, τα γόνατα, τα ισχία, τη μέση και τους τένοντες του κάτω άκρου. Ορισμένοι τύποι ψηλοτάκουνων, στο μπροστά τμήμα τους διαθέτουν ένα μικρό μαξιλαράκι που σκοπεύει στην υποστήριξη των μεταταρσίων. Τα «υποδήματα της βιτρίνας» όμως, αποσκοπούν στο γενικό πληθυσμό και αποτυγχάνουν να υποστηρίξουν ιδανικά τις δομές του ποδιού. Μάλιστα δεν είναι λίγες οι φορές που προκαλούν ζημιά λόγω παραπάνω πίεσης σε λάθος σημεία. Άρα ακόμα και η αγορά ενός τέτοιου ψηλοτάκουνου, δεν είναι πάντοτε η ιδανική λύση.
• Τα εντελώς ίσια (τύπου μπαλαρίνα, σανδάλια): Τα εντελώς ίσια υποδήματα και σανδάλια είναι σαφώς πιο ευρύχωρα και άνετα στην εφαρμογή. Στο σύνολο τους όμως αποτυγχάνουν να αποσβένουν κραδασμούς και να υποστηρίζουν σωστά τα φυσιολογικά ανατομικά κυρτά του ποδιού. Το 87% του φυσιολογικού πληθυσμού παρουσιάζει στο πόδι «πρηνισμό», δηλαδή πλατυποδία (μικρού ή μεγάλου βαθμού πτώση στη ποδική καμάρα). Η πλατυποδία και το κοντό πρώτο μετατάρσιο, τα οποία και τα δύο κληρονομούνται, είναι οι Νο1 αιτίες που οδηγούν στο σχηματισμό του κοτσιού. Δηλαδή τα στενά υποδήματα δεν στραβώνουν αποκλειστικά το μεγάλο δάκτυλο, όπως λανθασμένα πιστεύεται. Λειτουργούν απλά ως ένας ακόμη προδιαθεσικός παράγοντας. Έτσι πολλές γυναίκες ενώ αγοράζουν ίσια/ευρύχωρα υποδήματα για άνεση, ουσιαστικά προκαταβάλουν τον εαυτό τους, υπό προϋποθέσεις*, σε διάφορες παθολογίες όπως κότσι, πελματιαία απονευρωσίτιδα, μεταταρσαλγία, συσαμοειδίτιδα, άκανθα πτέρνας, κ.λπ.. Πολλές γυναίκες που ήδη υποφέρουν από τις παραπάνω παθολογίες προτιμούν τα σανδάλια, διότι φαίνεται να προσφέρουν κάποια ανακούφιση. Αυτή όμως είναι μόνο προσωρινή (μερικούς μήνες) επειδή οι προδιαθεσικοί παράγοντες (π.χ. πλατυποδία) δεν έχουν αντιμετωπιστεί. Αντιθέτως η χρόνια χρήση των φαινομενικά «άνετων» υποδημάτων χειροτερεύει τη κατάσταση (π.χ. το κότσι στραβώνει προοδευτικά περισσότερο, η πελματιαία απονεύρωση διατείνεται παραπάνω κ.λπ.).
• Τα υπερβολικά μυτερά (τύπου να σκοτώσεις κατσαρίδες στη γωνία): Τα υπερβολικά μυτερά υποδήματα, ανεξαρτήτου ύψους τακουνιού, συνδυάζουν τα μειονεκτήματα των δύο προηγούμενων κατηγοριών υποδημάτων και το σημαντικότερο, συμπιέζουν τις δομές του πρόσθιου ποδιού λόγο περιορισμένου χώρου. Αναλογικά το πόδι είναι υπόλογο σε όλες τις προαναφερθείσες παθολογίες, ιδιαίτερα μεταταρσαλγία, κότσι και νευρύνωμα του Μόρτον.
• Τα αθλητικά παπούτσια (για σπορ, γυμναστήριο): Πολλά χρήματα έχουν επενδυθεί σε έρευνα τη τελευταία δεκαετία από μεγάλες εταιρίες κατασκευής αθλητικών υποδημάτων. Ο λόγος είναι η αύξουσα τάση του πληθυσμού προς τη σωματική άσκηση, ιδιαίτερα το τρέξιμο που είναι μία σχετικά απλή και εύκολη άσκηση (δεν απαιτεί εξειδικευμένο εξοπλισμό, πολλά χρήματα και συνδρομές). Το ερευνητικό ζητούμενο είναι η μείωση βάρους του υποδήματος, η αποτελεσματική απόσβεση κραδασμών και η ιδανική υποστήριξη των ευαίσθητων δομών του ποδιού κατά τη σωματική άσκηση. Παρόλο που θεωρητικά ένα καλό ζευγάρι αθλητικά παπούτσια ακούγεται ως ιδανική περίπτωση, οι διαφορετικές κοινωνικές υποχρεώσεις και κώδικες ένδυσης, περιορίζουν τη χρηστικότητα τους. Άλλος ένας ανασταλτικός παράγοντας επίσης μπορεί να είναι πολλές φορές η τιμή τους (ένα καλό ζευγάρι αθλητικά συνήθως κοστίζει πάνω από 100 ευρώ). Και φυσικά πάλι πρέπει να τονιστεί ότι και αυτά τα υποδήματα κατασκευάζονται με βάση το γενικό πληθυσμό και δεν σημαίνει ότι είναι ιδανικά για όλους. Αυτό πρέπει να λαμβάνεται υπόψη από τον υποψήφιο αγοραστή προτού επενδύσει μεγάλο χρηματικό ποσό για αγορά αθλητικών παπουτσιών, ειδικά εάν ανήκει σε κάποια ευπαθή ομάδα (συμπτωματικό πόδι, διαβητοπάθια .κλπ.), ή γυμνάζεται συστηματικά (π.χ. προετοιμασία για Μαραθώνιο).  Προσοχή στις απομιμήσεις ακριβών και γνωστών φιρμών, μιας και τα υλικά κατασκευής τους είναι αμφιβόλου ποιότητας και η χρήση τους σε έντονη αθλητική δραστηριότητα μπορεί να εγκυμονεί μακροπρόθεσμα κινδύνους (σύνδρομα καταπόνησης κ.α.)
• Οι μπότες (ψηλοτάκουνες ή ίσιες):  Για τις μπότες ισχύουν τα ίδια με τις τρεις παραπάνω κατηγορίες υποδημάτων ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους ως προς το ύψος του τακουνιού και το χώρο που επιτρέπουν στο πρόσθιο πόδι. Επίσης κάποια γυναικεία πόδια που παρουσιάζουν υψηλή ποδική καμάρα/«κουντεπιέ» (10% του πλυθησμού), χρειάζονται προσοχή σε σφιχτές δερμάτινες μπότες που αγκαλιάζουν το πόδι σαν κάλτσα (με φερμουάρ ή χωρίς). Η πολύωρη χρήση αυτών των υποδημάτων, υπό προυποθέσεις*, μπορεί να οδηγήσει σε συμπίεση ενός επιφανειακού κλάδου των νεύρων που διέρχονται από την πάνω πλευρά του ποδιού (εν τω βάθει περονιαίο νεύρο), με αποτέλεσμα χρόνια νευραλγία (καυστικός διάχυτος πόνος στην επάνω επιφάνεια του ποδιού, κοντά στον αστράγαλο, που μπορεί να επεκτείνεται μέχρι το διάστημα ανάμεσα στο πρώτο και δεύτερο δάκτυλο του ποδιού). Την ίδια τύπου χρόνια νευραλγία μπορεί να αντιμετωπίσουν όσοι φορούν ψηλά παπούτσια του μπάσκετ με πολύ σφυχτά κορδόνια (ιδιαίτερα σε συνδιασμό με σφυχτή επιστραγαλίδα).
• Οι μπότες του σκι/snowboard: Οι μπότες του σκι/snowboard είναι μεν ευρύχωρες, όμως είναι αρκετά άκαμπτες προκειμένου να προστατεύουν τις αρθρώσεις του ποδιού από διαστρέμματα και κατάγματα κατά τις πτώσεις. Αυτή η ακαμψία, σε συνδυασμό με τη στάση του σώματος στη κατάβαση του βουνού, προδιαθέτουν το άκρο πόδι σε υπερβολική συμπίεση των δομών κάτω από τα πέλματα (ιδιαίτερα στο πρόσθιο πέλμα). Για αυτό το λόγο είναι απαραίτητο όλοι οι λάτρεις των ορεινών σπορ να εφαρμόζουν στις μπότες τους ειδικά διαμορφωμένα ορθωτικά πέλματα. Με αυτό το τρόπο εξασφαλίζουν άνεση στις πολύωρες καταβάσεις (μεγάλες πίστες) και επίσης προλαμβάνουν επώδυνες καταστάσεις (πτώση μεταταρσίου, πελματιαία απονευρωσίτιδα, τενοντίτιδα Αχίλλειου, άκανθα πτέρνας κ.λπ.) που μπορεί να συνεχίσουν να προβληματίζουν και στις καθημερινές δραστηριότητες και την εργασία. Προσοχή στα πέλματα από σιλικόνη ή άλλων υλικών, που πουλούν στα χιονοδρομικά κέντρα και στα καταστήματα με εξοπλισμό ορεινών δραστηριοτήτων. Μπορεί να προσφέρουν στην αρχή σχετική ανακούφιση ή άνεση, αλλά δεν είναι εξατομικευμένα στις ιδιαίτερες ανατομικές ανάγκες των δικών σας ποδιών και θα δώσουν μόνο προσωρινή λύση. Στο τέλος, αργά ή γρήγορα θα χρειαστεί να φτιάξετε ειδικά πέλματα, οπότε δεν αξίζει η επένδυση των χρημάτων σας σε λύσεις “από το ράφι”.

• δισδιάστατη ανάλυση κίνησης (ενδείκνυται σε συμμετρικές δραστηριότητες μεγάλης διάρκειας)
• διερεύνηση αποκλίσεων στη σκελετική ευθυγράμμιση ολόκληρου του σώματος
• μετρήσεις γωνιών στο άκρο πόδι εκτός και εντός βαρύτητας (φόρτισης)
• έλεγχο καταλληλότητας υποδημάτων βάσει δραστηριοτήτων του ατόμου
• συμβουλευτική ως προς παραμέτρους εφαρμογής των πελμάτων και αγοράς υποδημάτων
• επανεκτίμηση και σταδιακή οριστικοποίηση των ορθωτικών πελμάτων 6 εβδομάδες μετά την εφαρμογή.